بخش سوم - رابطه محكوم با خارج از مراكز حرفه آموزي و اشتغال يا زندان
فصل نخست - ملاقات
ماده 180
كليه محكومان و متهمان تحت نظارت كامل و طبق مقررات اين آيين نامه مجاز به داشتن ارتباط با بستگان و آشنايان خود مي باشند و اين ارتباط بوسيله ملاقات و مكاتبه ها انجام مي پذيرد.
تبصره ـ چنانچه ملاقات يا مكاتبه متهمي خلاف حُسن جريان محاكمه باشد قاضي مربوط مي بايست بطور كتبي ملاقات با محكوم يا مكاتبه وي را ممنوع اعلام كند. در اين صورت و در مدت ممنوعيت حسب مورد ملاقات با محكوم و يا مكاتبه او تنها با اجازه كتبي مراجع قضايي صلاحيت دار مجاز مي باشد. تخلف از مفاد اين تبصره موجب تعقيب انتظامي يا اداري متخلف خواهد بود ولي پس از آغاز محاكمه وكيل مدافع شخص بازداشت شده حق خواهد داشت كه با او ملاقات نمايد و هيچ يك از ماموران انتظامي يا اداري و قضايي نمي توانند به هيچ وجه از ملاقات جلوگيري نمايند.
ماده 181
محل ملاقات عمومي محكومان دست كم بايستي مجهز به ديوارهاي شيشه اي نشكن و وسايل تلفن و لوازم ضد صوت باشد و وسايل ذكر شده بايد طوري تعبيه گردد كه هنگام ملاقات و مكالمه محكومان با اشخاص، مزاحمت براي ساير اشخاص فراهم نگردد و مكالمه ها به سهولت انجام پذيرد.
تبصره ـ مسئولان مؤسسه ها و زندان ها مي توانند براي ايجاد چنين محلهايي كه در جهت رفاه خانواده محكومان احداث مي گردد از اعتبارات انجمنهاي حمايت از زندانيان محل استفاده نمايند.
ماده 182
زوج يا زوجه، پدر، مادر، برادر، خواهر و فرزندان محكوم يا متهم و همچنين پدر و مادر همسر وي حق دارند بر اساس شرايط ملاقاتهاي هفتگي با محكوم ملاقات كنند و ساير بستگان و دوستان محكوم در صورت درخواست با كسب اجازه از طرف رييس مؤسسه يا زندان يا قاضي ناظر مي توانند ملاقات كنند.
ماده 183
محكوماني كه حُسن رفتار و كردار داشته باشند با صلاحديد رييس مؤسسه يا قاضي ناظر مي توانند با همسر و فرزندان و پدر و مادر و برادر و خواهر و پدر و مادر همسر خود با حضور مامور مراقب ملاقات حضوري نمايند.
ماده 184
محكومان كارگاه هاي حرفه آموزي خارج از زندان نيز مي توانند دست كم هفته اي يك بار با اشخاص ذكر شده در ماده 182 ملاقات نمايند. محل ملاقات اين گروه از محكومان در محل مناسبي كه به اين منظور اختصاص داده مي شود انجام خواهد شد در اين صورت حضور يك مامور مراقب ضروري است.
ماده 185
محكومان يا متهمان با موافقت رييس مؤسسه يا زندان يا قاضي ناظر در مواردي ميتوانند ملاقات خصوصي بدون حضور مراقب با همسر و فرزندان خود داشته باشند.
ماده 186
اداره كل شوراهاي حل اختلاف كشور مي تواند در هر مركز حرفه آموزي و اشتغال يا زندان با نظر سازمان و در چارچوب قانون و آيين نامه اجرايي شوراهاي حل اختلاف، شعبه اي براي حل اختلاف محكومان و شاكيان خصوصي آنان ايجاد نمايد. رييسان زندان ها، بازداشتگاهها و مراكز حرفه آموزي اشتغال نيز مكلفند براي انجام اين امر اقدام و در حد توانايي ها همكاري لازم بعمل آورند.
ماده 187
وكلاي دادگستري در صورت داشتن وكالتنامه رسمي براي حفظ حقوق موكل خود مي توانند با اخذ مجوز كتبي از قاضي مربوط يا قاضي ناظر در ساعت هاي اداري به زندان مراجعه و با ارايه وكالتنامه رسمي به رييس زندان، در صورت امكان در اتاق مخصوص و مجزي از اتاق ملاقات عمومي با موكلان خود ملاقات نمايند و در صورت ممنوع الملاقات بودن محكوم، ملاقات با نظر مقام هاي قضايي مربوط انجام مي گيرد. بديهي است مقدمات تنظيم وكالتنامه رسمي توسط مسئولان مؤسسه يا زندان فراهم خواهد شد.
تبصره 1ـ كانون وكلا مي تواند در هر زندان به هزينه خود با نظر سازمان اتاقي بسازد كه براي ملاقات وكلاي دادگستري با موكلان آنها اختصاص داده شود.
تبصره 2ـ مفاد اين ماده نسبت به وكلا و مشاوران حقوقي قوه قضاييه نيز قابل تسري است.
ماده 188
برنامه ملاقات عمومي در هر مؤسسه يا زندان از نظر روز و ساعت متناسب با فصل هاي سال و نياز هر محل بوسيله رييس مؤسسه يا زندان تهيه و با تصويب مديركل مربوط آگهي مي شود.
تبصره 1ـ برنامه ملاقات بايد به گونه اي تنظيم شود كه زنان و مردان ملاقات كننده و ملاقات شونده بتوانند به طور جداگانه با يكديگر ملاقات نمايند.
تبصره 2ـ برنامه ملاقات عمومي بايد به گونه اي تنظيم شود كه هر محكوم دست كم هفته اي يكبار ملاقات داشته باشد و مدت آن كمتر از 20 دقيقه نباشد.
ماده 189
افزون بر مقام هاي قضايي صلاحيت دار رييس مؤسسه يا زندان و مديركل زندان هاي استان نيز در صورت تشخيص ضرورت مي توانند اجازه ملاقات با محكوم را با اشخاص مجاز در آيين نامه صادر نمايند.
تبصره ـ در صورتي كه براي محكوم از سوي شوراي انضباطي محدوديت ملاقات در نظر گرفته شود و قاضي ناظر نيز تاييد نموده باشد، موضوع با ذكر دليل به مراجع ذكر شده در ماده پيش اعلام مي گردد تا از دادن ملاقات خودداري نمايند.
ماده 190
رييس زندان مي تواند تسهيلات ملاقات محكومان بيمار را كه در بيمارستان بستري بوده يا قادر به حركت نيستند با نظر پزشك فراهم آورد.
ماده 191
رد و بدل كردن نامه و اشياء مجاز بدون اجازه رييس زندان يا نماينده وي به هرگونه كه باشد، ميان ملاقات كننده و محكوم به كلي ممنوع است و مامور ملاقات موظف به حفظ انتظام، انضباط كامل و اجراي دقيق مقررات ملاقات خواهد بود.
تبصره ـ تخلف مامور ملاقات و يا قصور و تقصير وي موجب تعقيب انتظامي يا اداري خواهد بود.
ماده 192
ملاقات اتباع بيگانه با خانواده و غير آن بايد با حضور يك نفر مترجم مورد اعتماد انجام شود مگر آنكه مكالمه ها به زبان فارسي انجام گيرد، پرداخت دستمزد با سازمان است.
ماده 193
ملاقات نماينده سياسي و كنسولي با اتباع محكوم خود با معرفي وزارت امور خارجه و با اجازه دادستان، قاضيان رسيدگي كننده يا ناظر زندان مي باشد.
تبصره ـ محكوماني كه كشور آنها در ايران نماينده سياسي ندارند مي توانند با رعايت ماده پيش با نماينده سياسي و كنسولي دولتي كه حافظ منافع آنان مي باشد ملاقات نمايند.
ماده 194
در تمام مواردي كه شخص خارجي با محكوم يا متهم ملاقات مي نمايد بايد با حضور يك نفر از كاركنان زندان كه دست كم به زبان محكوم آشنايي داشته باشد صورت گيرد و صحبت بايد بدون نجوا و با صداي بلند باشد. اگر مامور مسئول ملاقات موضوع مذاكره طرفين را بر خلاف مقررات و نظام نامه هاي داخلي مؤسسه يا زندان تشخيص دهد بايد فوري به ملاقات خاتمه دهد و چگونگي امر را به رييس زندان گزارش نمايد.
ماده 195
رييسان مراكز حرفه آموزي و اشتغال يا زندان ها بايد ترتيبي اتخاذ نمايند تا سالن انتظار جهت استقرار ملاقات كنندگان مجهز به سرويس، فروشگاه و ساير وسايل رفاهي باشد و تدابيري اتخاذ گردد تا ملاقات كنندگان از مسير مخصوص جداي از محوطه عمومي مؤسسه يا زندان به قسمت محل ملاقات هدايت شوند.
ماده 196
در تمامي موارد تنظيم برنامه ملاقات از نظر روز و ساعت و طول مدت ملاقات و چگونگي و كيفيت آن با نظر رييس مؤسسه يا زندان خواهد بود.
ماده 197
در صورت وجود امكانات، قاضيان ناظر بايد در مراكز حرفه آموزي و اشتغال و زندان ها مستقر گردند تا از نزديك نسبت به انجام وظايف خود منجمله رفع مشكلات محكومان اقدام نمايند. در غيراينصورت بايد دست كم در هفته سه بار براي بازديد از مؤسسه يا زندان محل خدمت خود سركشي نمايند.
